سون زامانلار سایین سولماز تبریزلی (کیتابین ایچینده سحر بارانی) و سایین سعید موغانلینین کؤچوروب حاضیرلادیغی ۸۳ صفحهلیک بیر رومانی اوخودوم. کیتاب، "آنار ریضا"نین "بؤیوک قورولتای" آدلی رومانی ایدی. اوخویوب قاباغا گئتدیکجه، رومانین نه قدهر گوجسوز اولدوغو قناعتینه چاتدیم و بونون بیر قاچیلماز نتیجهسی اولاراق ذهنیمه گلن بو دوشونجه ایله اوز اوزه گلدیم: نییه ادبیات ساحهمیزده چالیشانلار بو قدهر واخت و سرمایهنی بیر ایشین اوستونه قویاندا اؤنجهدن اونو ایچهریک و ادبی دهیرلر باخیمیندان آغیر سانبال ائلهمیرلر.
صیرف کیتابین یازیچیسینین کیم اولدوغو مو اهمیت داشییر؟ یوخسا او اثرین نه درجه ده دَیرلی اولماسی دا نظره آلینیر؟ بونلاری دوشونرکن باشقا بیر مسالهیه ده ساپلاندی ذهنیمه: بیز کؤچورمهلریمیزده هانسی دیلی معیار توتمالیییق؟ اوتای آذربایجانین دیل قورولوشو مو بیزیم یازیلی دیلیمیزین چرچیوهلرینی تعیین ائدهجکمی؟ بونون جوابی "هه"دیرسه، طبیعی کی بیزیم جغرافیادا و خالق آراسیندا ایشلهنیلن کلمهلرین فرقلی واریانتلاری قالیر اورتادا. اوتایین یاشاندیغی دیل قورولوشو بیزیمله عیناً بیر اولسادا، آرادان کئچن بو ایکی قرن بویونجا فرقلهنن و بیربیری ایله اؤرتوشمهین یانلاری دا چیخیب اورتایا. بو فرقلهنمهلر بورانین دیل اتمسفرینه باخاراق بورانین فضاسیلا اویغونلاشدیریلمالیدیر.
بو مقدمهدن بو نتیجهنی آلماق ایستیرم؛ کؤچورمک ایشی ایله اوغراشانلارین ایکی اساس ایشی اولمالیدیر: آذربایجان تورکجهسینین قورولوشونو یاخجی باشارمالی و اوتایدا یایغین لحن و فرقلی کلمهلرین معناسینی بوتایینکینا اویغونلاشدیرمالی. ایکینجیسی ایسه کؤچورولن اثرلری محتوا و باشقا آچیلاردان نظره آلابیلهجک بیر موقعیتده اولمالاری و بونو کؤچوردوکلری اثرلرده یانسیتمالیدیر.
کیتابی اوخویارکن باشیمیزین اوستونده بیر دیکشینئرینین اولماسینی گرکدیرن بیر سیرا کلمهلره راس گلیریک. (بونو دئدیکده ایراندا یاشایان آذربایجان تورکلرینی نظرده توتورام، او موخاطبلری کی نه دیلیمیزین قورولوشونو باشاریر، نه ده اوتایدا یایغین اولان روسجا کلمهلری.) کلمهلرین معناسینی بیلدیییمیز زامان ایسه اونلارین یاد و قریبه فورمو و بیچیمی داها اینجیدیجی بیر وضعیت قاباغا گتیریر و اوخوجودان موطالیعه لذتینی بئله اسیرگهییر. بو کلمهلره بیر نظر سالین:
پرئمیئرا گونو
پودورقالار
تووستونوقوو تئاتری
اوخلوپکووون تئاتری
بولکایلا کئفیر ایچدی
ایستوناسیایله
یوبلئی
پاترون
پریمیتیو اوبراز
صنعت( هونر آنلامیندا)
رژیسورلوغا
پریوئت
باکسووئت
کیتاب دولودور بوجور کلمهلرله. بیز کؤچورمه ایشینده یالنیز اونون گرافیکینی کؤچورگه نرمافزاریلا لاتیندن عربجهیه چئویرمهیه چالیشمالیییق، یوخسا بیر حرفهای مترجم کیمی بوردا یاشایان میللت و اوخوجو کوتلهسی اوچون آخارلی باخارلی بیر ایش اورتایا قویمالیییق؟(اَن آزی اوتایدا یایغین و بیزه آنلاشیلماز اولان روس و باشقا کلمهلری اتک یازیدا آیدینلاتماق) مگر بیز هانسی موخاطبه یازیریق؟ اوتایین ادبیاتینی کؤنوللو اولاراق ایزلهین آز ساییلی جیددی ادبیاتچیلارامی؟ یوخسا ایران چرچیوهسینده یاشایان بوتون آذربایجان تورکلرینه؟ طبیعی کی ایکینجیسی اولمالیدیر. عاددی بیر موخاطب بئله بیر کیتابی و بو سایاق کؤچورمهلری اوخودوغوندا، عذابدان باشقا هئچ نه الده ائده بیلمهیهجک و گؤز آردینا وورابیلمهیهجهییمیز آجی گئرچک ده بودور کی بیز حرفهای شکیلده عمل ائتمیریک و موخاطبلریمیزی بو ایشله اؤزوموزدن آرالاندیریریق.
ادبیاتین بیر جیددی موخاطبی اولاراق، بئله بیر کیتابلارلا قارشیلاشدیغیم زامان اؤزومو عذاب و شکنجه ایچینده گؤرورم. من بو کلمهلرین معناسینی بیلمیرم؛ بیلسم ده بونا قارشی اعتیراضیم وار. کؤچورمه ایشیندن ائشیکده، عمومیتده ادبیاتلا اوغراشان بیر سیرا ادبیاتچیلاریمیزدا اثرلرینده ایشلتدیکلری کلمهلره دیققت یئتیرمهلیدیرلر منجه. بیزیم میللت ظارافات دئمیر، شوخلوق دئییر.(گئنللیکله موغان و اوتای آذربایجانا یاخین اولان شهرلری نظره آلمادان) اسپور دئمیر، ورزیش دئییر. صنعت دئمیر، هونر دئییر. مطبخ دئمیر، آشپازخانا دئییر. بونلارین هامیسی عرب کؤکنلی کلمه اولدوغو یئرده بیلمیرم اؤزوموز ایشلتدیییمز همن عرب کؤکنلی کلمهلرین یئرینه، بو غریب کلمهلری ایشلتمهیه ایصرار ائدیریک؟ نییه تقدیم کلمهسینین یئرینه ایتحاف یازیریق؟ بو کلمه بصری، گرافیکی و سمعی باخیمیندان بیزیم میللتیمیزه غریب و اؤزگهدیر. (البته بو کیتابدا من ایتحاف کلمهسی گؤرمهدیم) اولسون صنعت کلمهسی، اینکیشاف و مینلر باشقا کلمه!
ادبیات صحنهمیزده کؤچورمه ایشی داها حرفهایلشمهلیدیر!
+0 بهین