مدرن رُمانین نئجه یارانماسی
مختلف هونرلر ایچینده، ادبییاتین فلسفه ایله یاخینلیغی داها چوخدور. نییه کی هر ایکیسینین سؤیلهمک ابزاری دیلدیر. ادبییاتلا فلسفهنین ایلیشگیسینه سبب اولان باشقا کاتئقوری ایسه، روایتدیر.
افلاطونون مکالمهلری آچیق آیدین شکیلده رواییدیر. ارسطونون درسلریندهکی نیطقلر ایسه، سطرلردهکی معترضله گیزلی بیر مکالمهنی قاباغا آپارماقدیر.
ادبی صؤحبتله فلسفی دانیشیغین اساس فرقی ده واردیر. فلسفهنین اساس کؤکو دارتیشمادیر(استدلال). حالبوکی ادبییات «شهود»دور. فلسفهچی اوچون ایچ ایلگی ایله انسانیعارضاولونموشتجربه مطرحدیر، آمما بیر ادیب اوچون هانسیسا تجروبهنی شهودی درک ائتمک مطرحدیر.
آیدینلاتما عصرینده گوته، روسونون «امیل» اثری، ولترین «کاندید»ی، دیدرونون «راهبه» آدلی اثری آچیقجا فلسفی اؤزهللیکلر داشیییر. کامونون «طاعون»و ایله سارترین «تهوع»و دا هابئله، جیناستینین «غرورلا اؤنیارقی»سی، جرجالیوتون «میدل مارچ»ی ایله فرقلی اولسالاردا، فلسفی مسئلهلرله یارانیبلار.
رُمان، دئمک جامعهنین مدرنلشمک نتیجهسینده گلیشمهسینین محصولودور. جامعهده مدنی قوروملارین یارانماسی، مدرنیته، دئوریملر اساسیندا اجتماعی دارتیشمالار، آوروپانین سیاسی اجتماعی بستریندهکی یاشام، بؤیوک ائوریملره(تحوللارا) سبب اولدو.
اورتا عصرلرده، اکینچی طبقهسی حاکیم طبقهیه، یانی فئوداللارا ایشلهییردی. اونلارین ساواشلاریندا دا اشتراک ائدیب، جانینی دا وئریردی. شهرلرین گلیشمهسی ایله، اجتماعی ایشلرین تقسیم اولونماسی نتیجهسینده، فابریکالارلا aصنعتی کالالارین یارانماسی و باشقا اولایلار، اکینچی-فئودال ایلیشگیلرینی قیرماغا ندن اولدو.
اینسانلار گلیشمه ایله بقاء یولوندا ساواشماغا آلیشدیلار. رُمانلار بونلاری روایت ائتمکله یاراندی. شندینین «تریسترام» اثری، استرنین «لارنس»ی امیلی بورنتهنین «اوغولتولو تپهلر»ی. سونرالار دیکنز، بالزاک و استاندال «عینی» فضالاردان چیخیب «ذهنی» فضالارا کئچمهسی ده رُمانین مدرنلشمهسینده بؤیوک ائوریملر یاراتدی.
رومانین اساس ایشی طبقهلر آراسینداکی ساواش، «اؤز» شخصیتی ثبوت ائتمک، اجتماعی مقاملارلا طبقهلر آراسینداکی یئر دهییشمه قورخولاری، هر کیمسه «اؤز»ونون کاراکترینی یاراتماقدا ائدن چابالار و یئنی بیر کیملیک خلق ائتمکده چالیشدی. رُمانین ایشی بلیرسیز ذهنی ساحتلر، شاشقین و مدرن یاشامین کئچریلییینی ترسیم ائتمک اولدو.
سونرالار اخلاقی اوتوریته تولستویون «آنا کارنینا»سی ایله، فلوبرین «مادام بوواری»سینده محو اولدو. باباگوریودا اینسانلیق احترامی آیاق آلتینا قویولدو. استاندالین «قیرمیزی و قارا» اثرینده معصومیت یوخ اولدو. داستایوسکینین «کارامازوف قارداشلاری» جامیعهنین سوسیالیستی تجروبهلری ایله نیهیلیستی سؤیلملرینی اورتایا قویماق، بو وئرانلیقلارین ایچیندن باش قالدیران هانسیسا دونیانی رسم ائتمهیه چالیشماق ایدی.
هونری مدرنیسم، 1890 دان 1940 ایللرینده، آوروپا، شوروی و آمریکادا یارانماغا باشلادی. 1940دان سونرا دا بورخس، فاکنر، همینگوی، بکت، یونسکو، نابوکوف. مدرن رُمان دئمک طوفانی بیر یاریم عصرده، جویس، پروست، کافکا، ویرجینیا ولف، روبرت موزیل، هرمان بروخ، آندری بیلی، بولگاکف، گرترود استاین ایله دوغولدو.
یئنی رومانین فلسفهسی ایسه شاشقین دوروم، قارانلیق، قورخو، کیملیکسیز، آدسیز، اومودسوز و گلجکسیز اینسانین روایتیدیر. مدرنیست رومان اولمازلارلا یوخلارین طرحیدیر.
مجله اطلاعات حکمت و معرفت. مصاحبه با بابک احمدی. مصاحبه کننده: سمر پورمحسن. فروردین 1389، سال پنجم - شماره 1 (2 صفحه - از 18 تا 19)
+0 بهین