گنوس(Gnosis) «عرفان و معرفت» آنلامیندادیر. مسیحیّتین ایلک دوغوشوندا یایغینلاشسا دا، چوخ اسکی بیر کئچمیشی واردیر. یونانلیلارین «گنوس»دان الده ائتدییی آلینتیلار فلسفی، عقلانی و استدلالی ایدی. بو آلینتیلار عقل و شعورون واسیطهسی ایله الده اولوردو. آمما مصر، سوریه، ایران و دوغو اؤلکهلرینده عقل ایله استدلال دئییل، دینی، عرفانی، شهودی، اشراقی بیر «بینش» ایله باش وئریردی دئمک.
گنوس ادبییاتینین مکتوب فورمدا الده اولان لاپ اسکی وارییانتی، «حزقیال نبی» کیتابینداکی «ایزدی اینسان» اسطورهسینه قاییدیر. بیر ایزد کی بیر آندا هم اینسان همده ایشیق ایمیش. «ایزدی اینسان» اسطورهسینی اسکندریههرمسییهودیلرینین ادبییاتیندا دا گؤرمک اولار. بو اسطوره ده بئله گلیب: «آللاه بیر وَلَد یاراتدی و بوتون یاراتدیقلارینی اونا تاپشیردی. بو ولد آندروژنی-اَردیشی(دو جنسه) و ائشیت ایدی. «آدام-ایشیق» و «حوّا-حایات». او یارانیش اوچون یئره ائندی، آمما طبیعته اورک باغلاییب، تجسّد تاپدی. همن بو عیللته گؤره ده، اینسانلار هم اؤلومجول، همده ابدیدیلر.
«گنوسی»لرین اینانجینا گؤره، مسیح پیغمبر ده ایزدی دونیادان بو کیفسیمیش و یالنیشجا اؤندریلمیش دونیایا هبوط ائدیب کی، یئرین فلاکت زنجیرینده اسیر اولان روحلاری قورتارسین. بئله دئییلیر کی، مسیح پیغمبر ده اؤز دانیشیقلاریندا «گنوسی ادبییاتی»ندان قوللانیرمیش. دانیشیقلاریندان بیر اؤرنک اوخویوروق:
«دونیانین اورتالیغیندا یئرلهشیب، آداملارین اَتینده گؤزه گؤروندوم. هامیسینی کئفلی تاپدیم؛ هئچ بیرینده سوسوزلوق یوخایدی. آدامین اوشاقلاریندان روحوم اینجیدی، نییه کی «کور»دولار اونلارین اورکلرینده گؤرمک باجاریغی یوخ؛ نییه کی بوش دوغولوبلار، بوش دا دونیادان گئدهجکلر. آمما هر حالدا کئفلی و خبرسیزدیرلر.»
و آردیندا –گنوسین یایغین مضمونو اولان- جسم ایله بدنی آلچالتماق مقولهسینی سؤز قونوسو ائدیب هایقیریر:
«اَت یارانیبسا روح اوچوندور، بو شاشیرماغین اؤزودور. آمما روح تَنین واسیطهسی ایله یارانیردیسا، شاشیرماقلار شاشیرتیسی ایدی. حئیرتدهیم داها دوغروسو، کی بو گنجینه، نئجه بو(جسم ایچینده) یوخسوللوقلا فلاکت ایچره یووا قوروبدور.»
ادبیات گنوسی، ابولقاسم اسماعیل پور
چئویرن: بولاق
+0 بهین