Welcome in BULAQ
Bulaq_derneyi@
باغلانتي‌لار
اثرلر
| رديف | يازار | اثر |
|---|---|---|
تبليغ‌لر
بیرینجی دونیا ساواشیندان قاباق و اوندان سونرا
«کوبیسم» و «دادائیسم»
«کوبیسم» ادبییاتا کئچمه‌میشدن اؤنجه، رسساملیقدا ظهور ائتدی. کوبیسم مکتبینی «پیکاسو»، «براک»، «درن» و بونلارین بیر نئچه ایزله‌ییجی‌لری یاراتدیلار.
«کوبیست»لر رسیملرینده، گؤزه گؤرونن پدیده‌لردن علاوه، گؤزه گؤرنمز یئرلری ده گؤستریرلر. دئمک هر بیر شئیین بوتون یؤنلری ایله اساسی عنصرلارینی بیر آندا تجسم ائتمه‌یه چالیشیرلار. بئله‌لیکله، کوبیستلر رَسیمی گئرچکدن اوزاقلاندیریرلار.
کوبیسم کلمه‌سینی ایلک اولاراق «هانری ماتیس» یایغین ائتدی. «گیوم آپولینر» ایسه شعر ساحه‌سینده بیرینجی اوغورلو شاعیر کیمی قئیده آلینیر. بیرینجی دونیا ساواشیندان سونرا، کوبیسم مکتبی بیر چوخ ده‌یر و اعتیبارینی الدن وئریر.
سونرالار «سوررئالیسم» کیمی مکتبلرین ده یارانماسی، آپولینرین شعرلریندن الهام آلینیردی. بو مکتبه منسوب اولان شاعیرلردن «آندره سالمون»، «ماکس ژاکوب»، «پیر روردی» و «ژان کوکتو»نو دا آد آپارا بیله‌ریک. بیرینجی دونیا ساواشیندا بئش یوزدن چوخ شاعیر و یازیچی او جومله‌دن «گیوم آپولینر»، «شارل پگی» و «آلن فورنیه» جانلارینی الدن وئردیلر.
آوروپانین ساواشدان سونراکی نسلی، اعصاب پوزوقلوغو، و بوتون ادبی سبکلر ایله کئچمیش مکتبلری قارشیسیندا، عوصیان ائدیب جاوان نسلی آنارشیسم، آزغینلیق و سینیرسیزلیغا دوغرو آپاردی. بو آرادا، بارماق ساییسیندا اولان یازیچیلار او جومله‌دن «رولان بارت» اؤز گؤره‌وینی یاخجی دوشونوب، آوروپانی گئرچک آلین یازیسینا دوغرو چاغیریردی.
ساواش نتیجه‌سینده یارانمیش بو عوصیان و آنارشیسم، بیرینجی دؤنه اولاراق داغیدیجی و قرارسیز بیر مکتب کیمی، «دادا» آدلی بیر مکتب چرچیوه‌سینده ادبییات دونیاسیندا ظهور ائتدی.
«دادائیسم» مکتبی، بیرینجی دؤنه اولاراق، 1915-جی ایلین پاییزیندا «تریستان تزارا» و «هانس آرپ» آدلی بیر شاعیرین واسیطه‌سی ایله، زوریخ شهرینده‌کی بیر مئیخانا بوجاغیندا دوغولدو.
بو مکتب، بوتون ادبی اصوللارینین قارشیسیندا قیام ائدیردی. «تزارا» مئیخانادا بیر پیچاق گؤتوروب و «لاروس» کیتابینین اورتاسینی تصادفی اولاراق کسدی. اوندان چیخمیش حرفلر «دادا» کلمه‌سینی اولوشدوردو و بئله‌لیکله بو مکتبین قوروجولاری اونا «دادائیسم» آدی وئردی.
دادائیسم 1922-جی ایل آرادان گئتمه‌یه باشلادی. 1948-جی ایل دادائیسمین آرادان گئتمه‌سیندن سونرا«تریستان تزارا» بیر رساله یاییب دادائیسمی «سوررآلیسم»ین گیریشی کیمی قئیده آلدی. او «دادائیسم»ی ادب و اجتماع دونیاسیندا بیر دئوریم و پیس ایشله‌ینلرله آخماقلارا قارشی بیر قیام کیمی ده‌یرلندیری. بو مسخره و گولونج ادبییاتین آلماق ایسته‌دییی نتیجه بو ایدی کی، دونیا ادبییاتی بوش و هاوا شئی‌دیر و بو مکتب بیر جور اجتماعی هجو اؤزه‌للیکلرینی اؤزونه آلیردی. نئجه کی 1920-جی ایلده اونو دولاندیرانلار «آنتی ادبیات» کیمی آدلاندیردیلار.
«تریستان تزارا»
او سکوت لحظه‌سیندن سونرا
اؤلولردن اوزاق شهرلری اودان سسسیزلیک
فانوسلار قوروقچوسو سکوت ایچره،
ایشیغین مورگه‌نه‌لرینی چئینه‌یرکن
هئچ بیر کدر
هئچ بیر سکوت
ایشیقدان باشقا یوخ.
و یالنیز
قادین ساچلاریندان اولان بیر یاتاق.
«گیوم آپولینر»
دومانلیقدا،
چولاق اکینچی
مالی ایله یاواش یئریییر
اوتانج وئریجی و یوخسوللوق دولو کلبه‌لر
پاییزین چنلی هاواسیندا ایتیب،
اکینچی
میزیلدایاراق
سئوگی ایله وفاسیزلیق ایچه‌ریکلی ترانه،
بیر ترانه کی
بیر اوزوکدن، پاییز ایله سینمیش اورکدن بحث ائدیر؛
آه، پاییز، پاییز یایی اؤلدوردو؛
چن ایچره ایکی قارالمیش هئیکل ایره‌لی‌له‌ییر.
چئویرن: بولاق
سید حسینی، رضا؛ فرهنگ نو خرداد 1332 - شماره 8
0باخيش