Welcome in BULAQ
Bulaq_derneyi@
باغلانتي‌لار
اثرلر
| رديف | يازار | اثر |
|---|---|---|
تبليغ‌لر
میرزه عبدالصمد ملکی
رسول الله (ص) هجرتین یئددینجی ایلی محرم آییندا مدینه شهریندن شرقی روم امپراتورو «هرقل»، حبشه پادشاهی «نجاشی»، مصر پادشاهی « مُقُوقس»، یمامه حاکمی «هَوذَه بن علی» و غسان حاکمی «حارث بن ابی شمر» و آیریلارینا نامه‌لر گؤندردی. ادامه‌ده نامه‌لرین متنینه و نامه‌نی آلانلارین عکس العملینه اشاره اولونور:
1. پیغمبرین شرقی روم امپراتورو هرقله یازدیغی نامه
بو نامه دحیه کلبی‌نین الی ایله حمص شهرینده هراکلیوسون الینه چاتدی. نامه‌نین متنی بئله‌دیر:
بسم الله الرحمن الرحیم من محمد بن عبد الله إلی هرقل عظیم الروم: سلام علی من اتبع الهدی، أما بعد فإنی أدعوک بدعوة الإسلام أسلم تسلم یؤتک الله أجرک مرتین، فإن تولیت فعلیک إثم جمیع الآریسیِّین". (قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَی کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ) آل عمران:64».
« باغیشلایان مهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین رسولو محمددن رومون بؤیوگونه. هدایته تابع اولان شخصه سلام اولسون. ایندی سنی اسلاما ساری دعوت ائلیرم. اسلامی قبول ائت و مسلمان اول کی سلامت قالاسان و الله ایکی دفعه سنه پاداش وئرسین. (عیسی‌یه و سونرادان محمده ایمان گتیرمگه گؤره.) اوز چئویرسن اکینچیلری‌نین (سنین تابعلری‌نین) گناهی سنین بوینونادیر». «دئ گینن ائی کتاب اهلی بیز ایله سیزین آرازدا مساوی و قبول اولموش سؤزه دوغرو گلین: الله‌دان باشقاسینی عبادت ائتمیریک و اونا هئچ نه‌یی شریک توتموروق. بیزلرین بعضیسی‌نین بعضیسی الله‌دان باشقاسینی معبود بیلمیرلر. پس اوز چئویرسز الله مسلمانلارا بویورار: «سیز دئیین بیز شهادت وئریریک کی بیز مسلمانیق».».
سونرا قیصر دئدی: «اونون قوموندان بیر نفر تاپین محمد باره‌ده اوندان سوروشاق». او زمان ابوسفیان قریش کیشیلری‌نین بیر نئچه‌سی ایله حدیبیه صلحو زمانی تجارت اوچون غزه‌ده ایدیلر. ابوسفیان تعریفلیر: «قیصرین آداملاری بیزی بیت المقدّسده اونون یانینا آپاردی. قیصر مترجمه دئدی: «سوروش گؤر بونلارین هاچیسی پیغمبرلیک ادعاسی ائدنه داها یاخینیدیر؟» ابوسفیان دئدی: «من داها یاخینام». قیصر اوندان پیغمبرین (ص) نسبی، ادعاسی و احوالیندان سوروشدو.
نقل اولوب ابوسفیان دئییر: «اللها آند اولسون اوتانماسایدیم یالان دانیشاردیم. آما کؤنلومون ترسینه پیغمبرله دوشمنچیلیگیمه رغماً اونون سؤال‌لارینا دوغرو جواب وئردیم». سؤال جوابدان سونرا هرقل دئدی: «بو جوابلاردان اونون پیغمبر اولدوغونو آنلادیم». هرقل ایمان گتیرمه‌سه ده او حضرته هدیه‌لر گؤندردی.
2. پیغمبرین حبشه پادشاهی نجاشی‌یه یازدیغی نامه
بو نامه‌نی عمروابن امیه ضمری نجاشی‌یه آپاردی. نامه بئله ایدی:
بسم الله الرحمن الرحیم من محمد رسول الإسلام إلی النجاشی ملک الحبشة: سلام علیک إنی أحمد الله إلیک، الله الذی لا إله إلا هو الملک القدوس السلام المؤمن المهیمن، وأشهد أن عیسی بن مریم روح الله وکلمته ألقاها إلی مریم البتول الطیبة الحصینة، فحملت بعیسی فخلقه الله من روحه کما خلق آدم بیده، وإنی أدعوک وجنودک إلی الله عز وجل، وقد بلغت ونصحت فاقبلوا نصحی، والسلام علی من اتبع الهدی.
رحمان و رحیم الله‌ین آدی ایله. بو نامه الله‌ین رسولو محمددن حبشه پادشاهی نجاشی‌یه‌دیر. سلامت اولدوغوزو اومود ائلیرم و من سنین باره‌نده اللها شکر ائلیرم و حاکم، منزّه، امنیّت وئرن و بنده‌لرینه موغایات اولان الله‌ی شاهد توتورام کی عیسی، عفیف و بتول مریمین وجودوندا یئرلشن الله‌ین روحو و اراده‌سیدیر. او (مریم) حامله اولدو، الله عیسی‌نی اؤز روحی ایله یاراتدی آدمی اؤز الی ایله یاراتدیغی کیمی. من سنی شریکسیز تک اللها و اوندان اطاعته و منه تابع اولماغا و من گتیردیغیم دینه ایمان گتیرمگه چاغیریرام. من الله‌ین گؤندرمیشی‌یم. سنی و قوشونلارینی جل و جلاله اللها دوغرو چاغیریرام. دعوتیمی چاتدیریب نصیحت ائله‌دیم. نصیحتیمی قبول ائله‌یین. حقین هدایتینه تابع اولانا سلام اولسون».
نجاشی نامه‌نی اوخویاندا، اونو گؤزونه قویوب احترامینان تختدن آشاغی یئنیب تورپاقدا اوتوردو. سونرا عاجدان بیر صاندیق دوزلدیب نامه‌نی اونا قویوب دئدی: «بو نامه حبشه‌ده اولدوغو گونه قدر اونون اهلی سعادتلی اولاجاق». سونرا پیغمبره محبتلی جواب یازدی. نجاشی مدینه‌یه چوخلو هدیه‌لر گؤندریب او حضرتین دانیشیق، اوتوروشوق، غذا یئمگینی و آیری رسالت علامتلرینی گؤرمگی اوچون نصرانی عالملردن 30 نفر گؤندردی. اونلارا دئدی: « حضرتین دانیشیغینا، اوتوروشوغونا، مشربینه و مصلی‌سینا باخین، گؤرون او، جبارلار و پادشاهلار طرزینده‌دیر یوخسا یوخ. اونلار مدینه‌یه گلنده حضرت اونلاری اسلاما چاغیریب اونلارا قرآندان حضرت مریم (س) باره‌ده اوخودو. اونلار قرآنی ائشیدنده آغلادیلار. ایمان گتیرندن سونرا نجاشی‌نین یانینا قاییتدیلار. نجاشی‌نین ایمان گتیرمه‌سی دئییلیب آما حبشه جماعتی‌نین قورخوسوندان اسلامینی اونلارا بللی ائله‌مه‌دی.
3. پیغمبرین مصر حاکمی مقوقسا یازدیغی نامه
مصر پادشاهی‌نین آدی «جریج ابن مینا» و یا «جریج ابن متی» و لقبی مُقوقس ایدی. پیغمبرین نامه‌سی بئله ایدی:
بسم الله الرحمن الرحیم. من محمد رسول الإسلام إلی المقوقس عظیم القبط: سلام علی من اتبع الهدی، أما بعد فإنی أدعوک بدعوة الإسلام، أسلم تسلم یؤتک الله أجرک مرتین ﴿قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَی کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ﴾ (آل عمران : 64).
«مهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین گؤندرمیشی محمددن قبطین بؤیوگو مقوقسا. هدایته تابع اولانا سلام اولسون. آما سونرا من سنی اسلاما چاغیریرام. اسلام گتیر آماندا اول. اسلام گتیرسن الله سنه ایکی اجر وئره‌جک». «دئ گینن ائی کتاب اهلی بیز ایله سیزین آرازدا مساوی و قبول اولموش سؤزه دوغرو گلین: الله‌دان باشقاسینی عبادت ائتمیریک و اونا هئچ نه‌یی شریک توتموروق. بیزیلرین بعضیسی‌نین بعضیسی الله‌دان باشقاسینی معبود بیلمیرلر. پس اوز چئویرسز الله مسلمانلارا بویورار: «سیز دئیین بیز شهادت وئریریک کی بیز مسلمانیق».
بو نامه‌نی «حاطب بن ابی بَلتَعه» مقوقسون اسکندریه‌ده‌کی قصرینه آپاردی. حاطب مقوقسون قصرینه گیرندن سونرا نامه‌نی اوزاقدان گؤرستدی. مقوقس اونو حضورونا چاغیریب نامه‌نی اوخویاندان سونرا دئدی: «پیغمبر اولدوغو تقدیرده نییه اونونلا مخالف اولان حتی اونو مکه‌دن ائشیگه اوتوردوکلری قومونو، گرفتار اولمالاری اوچون نفرین ائله‌میر؟» بو سؤزو ایکی دفعه دئدی. حاطب دئدی: «عیسی بن مریمین پیغمبر اولدوغونا اینانمیرسان؟ پس نییه اونون قومو اونو توتاندا و اؤلدورلمه‌سینه آز قالاندا اونلارین هلاک اولماسی اوچون اونلاری نفرین ائله‌مه‌دی. و نهایتده الله اونو جماعتین ایچیندن گؤتوردو؟» مقوقس دئدی: «احسن سنه. سن حکیم طرفیندن گلمیش حکیمسن». حاطب اونو یقینلی سؤزلر و دلیللر ایله اسلاما چاغیراندان سونرا مقوقس دئدی: «پیغمبرین دینی باره‌ده دوشوندوم و پیس شئیه چاغیردیغینی و یاخشی شئیدن منع ائله‌دیگینی گؤرمه‌دیم. اوندا رسالت علامتی گؤردوم و مسلمان اولماق و اونا تابع اولماق باره‌ده دوشونه‌جگم». سونرا حضرتین جوابیندا بئله یازدی: «رحمن و رحیم الله‌ین آدی ایله قبطین حاکمی مقوقسدان محمد بن عبدالله‌ا. سنه سلام اولسون. نامه‌نی اوخودوم. سؤزونو و اونا چاغیردیغینی آنلادیم، خاتم پیغمبرین گله‌جگینی بیلمیشم، اونون شامدان مبعوث اولدوغونو گمان ائلیردیم. گؤندردیگینه احترام ائتدیم. قبط ایچینده بؤیوک موقعیتلری اولان ایکی کنیزی و مصر قباطی‌سیندن بیر آز پالتار و مینمگیز اوچون بیر قاطر سیزه گؤندردیم. سلام اولسون سیزه». او بوندان آرتیق یازمادی و مسلمان اولمادی. حضرت پیغمبر (ص) اونون نامه‌سینی اوخویاندان سونرا بویوردو: «خبیث، حکومتی‌نین الدن گئتمه قورخوسوندان ایمان گتیرمه‌دی. بیر حالدا کی حکومتی‌نین بقاسی یوخدور».
4. پیغمبرین بحرین حاکمی منذر بن ساوی التمیمی‌یه یازدیغی نامه
نامه بئله‌دیر:
بسم الله الرحمن الرحیم، من محمد رسول الله إلی المنذر بن ساوی، سلام علیک، فإنی أحمد إلیک الله الذی لا إله إلا هو، وأشهد أن لا إله إلا الله، وأن محمداً عبده ورسوله. أما بعد: فإنی أذکرک الله عز وجل، فإنه من ینصح فإنما ینصح لنفسه، ومن یطع رسلی ویتبع أمرهم فقد أطاعنی، ومن ینصح لهم فقد نصح لی، وإنّ رسلی قد أثنوا علیک خیراً، وإنی قد شفعتُکَ فی قومکَ، فاترکْ للمسلمین ما أسلموا علیه، وعفوتُ عن أهل الذنوب فاقبل منهم، وإنک مهما تصلح، فلن نعزلکَ عن عملک، ومن أقام علی یهودیة أو مجوسیة فعلیه الجزیة
«باغیشلایان مهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین رسولو محمددن منذر بن ساوی‌یه. سنه سلام اولسون. سنین اوچون اوندن غیری معبود اولمایان اللها شکر ائلیرم. بیر الله‌دان باشقا الله‌ین اولمادیغینا و محمدین اونون بنده‌سی و رسولو اولدوغونا شهادت وئریرم. آما سونرا، من، جل جلاله الله‌ی سنین یادینا سالیرام، البته هر کس خیرخواهلیق ائله‌یه اؤزونه خیرخواهلیق ائله‌ییب. هر کس منیم گؤندردیکلریمدن تبعیت ائله‌یه مندن اطاعت ائله‌میش اولوب و هر کس اونلارا خیرخواهلیق ائله‌یه منه خیرخواهلیق ائله‌میش اولوب. منیم گؤندردیکلریم سنه خیر ثنا گؤندریرلر و من سنی قوموندا شفاعت ائله‌دیم. مسلمانلار اوچون تسلیم اولدوقلارینی بوراخ. گناه اهلینی باغیشلادیم پس اونلاردان قبول ائله. سن هر نه قدر ده اصلاح ائله‌سن سنی مقامیندان عزل ائتمیه‌جگیک و هر کس یهود و مجوس دینینده قالسا جزیه وئرمه‌لیدیر.
5. پیغمبرین حارث بن شَمر غسّانی‌یه یازدیغی نامه
حارث بن شَمر غسّانی روم قیصری طرفیندن دمشق حاکمی ایدی. بو نامه‌نی «شباع بن وهب اَسدی» حارثه آپاردی. رسول الله اونا یازمیشدی:
«بسم الله الرحمن الرحیم، من محمد رسول الله (ص) الی الحارث بن ابی شمر، سلام علی من اتبع الهدی و آمن و صدق و انی ادعوک ان تؤمن بالله وحده لاشریک له و یبقی لک ملکک».
«باغیشلایان و مهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین گؤندرمیشی محمدنحارث بن ابی شمره. هدایته تابع اولانا، ایمان گتیرنه و صادق اولانا سلام اولسون. من سنی تایسیز اللها ایمان گتیرمگه چاغیریرام کی پادشاهلیغین یئرینده قالسین».
6. پیغمبرین یمامه حاکمی، هوذه بن علی حنفی‌یه یازدیغی نامه
نامه‌نی «سلیط بن قیس بن عمر انصاری» هوذه‌یه آپاردی. پیغمبرین نامه‌سی بئله ایدی:
«بسم الله الرحمن الرحیم، من محمد رسول الله (ص) الی هوذة بن علی، سلام علی من اتبع الهدی و اعلم دینی سیظهر الی منتهی الخف و العافر فاسلم تسلم و اجعل لک ما تحت یدیک»
باغیشلایان و مهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین گؤندرمیشی محمددن هوذه بن علی‌یه. هدایته تابع اولانا سلام اولسون. بیل گینن منیم دینیم تئزلیکجه غالب اولاجاق و آت و دوه آیاغی چاتان یئره قدر یاییلاجاق. اسلام گتیر و الینده اولان (حکومتین) الینده قالسین.
او پیغمبرین جوابیندا او حضرتدن اونو اؤزونه خلیفه سئچماغی ایسته‌دی. حضرت اونون ایستگینی قبول ائله‌مه‌ییب بویوردو: «مندن بیر تیکه یئر ده ایسته‌سه وئرمه‌رم. اؤزو و حکومته باده گئتسین».
او دا ایمان گتیرمه‌دی و هجرتین سککیزینجی ایلینده اؤلدو.
منبع‌لر:
صالح بن عواد المغامسی- الأیام النظرة و السیرة العطرة لرسولنا (ص)- جلد 1
السیوطی- الخصائص الکبری- جلد 2
سید علی اکبر قرشی- هجرتدن رحلته
نورالدین الحلبی- السیرة الحلبیه- جلد 3
شمس شامی- سبل الهدی و الرشاد- جلد 11
ـ «مکاتیب الرسول» تالیف علی احمدی
ـ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج 1 ص 258
ـ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج 2 ص77
ـ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج 2 ص 88
ـ ابن هشام، السیره النبویه، ج 1 ص 69؛ علی بن برهان الدین حلبی، السیره الحلبیه، ج 3 ص 246
ـ تاریخ طبری، ج 1، ص 297
ـ ابن اثیر، الکامل فی‌التاریخ، ج 2 ص 145
ـ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج 1 ص 260
ـ بلاذری فتوح البلدان، ص 97؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج 1 ص 261
ـ حلبی ـ السیره الحلبیه ـ جلد 3
ـ موسوی ـ نبی‌الرحمه ـ جلد 1
رسول الله (ص) هجرتین یئددینجی ایلی محرم آییندا مدینه شهریندن شرقی روم امپراتورو «هرقل»، حبشه پادشاهی «نجاشی»، مصر پادشاهی « مُقُوقس»، یمامه حاکمی «هَوذَه بن علی» و غسان حاکمی «حارث بن ابی شمر» و آیریلارینا نامه‌لر گؤندردی. ادامه‌ده نامه‌لرین متنینه و نامه‌نی آلانلارین عکس العملینه اشاره اولونور:
بو نامه دحیه کلبی‌نین الی ایله حمص شهرینده هراکلیوسون الینه چاتدی. نامه‌نین متنی بئله‌دیر:
بسم الله الرحمن الرحیم من محمد بن عبد الله إلی هرقل عظیم الروم: سلام علی من اتبع الهدی، أما بعد فإنی أدعوک بدعوة الإسلام أسلم تسلم یؤتک الله أجرک مرتین، فإن تولیت فعلیک إثم جمیع الآریسیِّین". (قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَی کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ) آل عمران:64».
« باغیشلایان مهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین رسولو محمددن رومون بؤیوگونه. هدایته تابع اولان شخصه سلام اولسون. ایندی سنی اسلاما ساری دعوت ائلیرم. اسلامی قبول ائت و مسلمان اول کی سلامت قالاسان و الله ایکی دفعه سنه پاداش وئرسین. (عیسی‌یه و سونرادان محمده ایمان گتیرمگه گؤره.) اوز چئویرسن اکینچیلری‌نین (سنین تابعلری‌نین) گناهی سنین بوینونادیر». «دئ گینن ائی کتاب اهلی بیز ایله سیزین آرازدا مساوی و قبول اولموش سؤزه دوغرو گلین: الله‌دان باشقاسینی عبادت ائتمیریک و اونا هئچ نه‌یی شریک توتموروق. بیزلرین بعضیسی‌نین بعضیسی الله‌دان باشقاسینی معبود بیلمیرلر. پس اوز چئویرسز الله مسلمانلارا بویورار: «سیز دئیین بیز شهادت وئریریک کی بیز مسلمانیق».».
سونرا قیصر دئدی: «اونون قوموندان بیر نفر تاپین محمد باره‌ده اوندان سوروشاق». او زمان ابوسفیان قریش کیشیلری‌نین بیر نئچه‌سی ایله حدیبیه صلحو زمانی تجارت اوچون غزه‌ده ایدیلر. ابوسفیان تعریفلیر: «قیصرین آداملاری بیزی بیت المقدّسده اونون یانینا آپاردی. قیصر مترجمه دئدی: «سوروش گؤر بونلارین هاچیسی پیغمبرلیک ادعاسی ائدنه داها یاخینیدیر؟» ابوسفیان دئدی: «من داها یاخینام». قیصر اوندان پیغمبرین (ص) نسبی، ادعاسی و احوالیندان سوروشدو.
نقل اولوب ابوسفیان دئییر: «اللها آند اولسون اوتانماسایدیم یالان دانیشاردیم. آما کؤنلومون ترسینه پیغمبرله دوشمنچیلیگیمه رغماً اونون سؤال‌لارینا دوغرو جواب وئردیم». سؤال جوابدان سونرا هرقل دئدی: «بو جوابلاردان اونون پیغمبر اولدوغونو آنلادیم». هرقل ایمان گتیرمه‌سه ده او حضرته هدیه‌لر گؤندردی.
2. پیغمبرین حبشه پادشاهی نجاشی‌یه یازدیغی نامه
بو نامه‌نی عمروابن امیه ضمری نجاشی‌یه آپاردی. نامه بئله ایدی:
بسم الله الرحمن الرحیم من محمد رسول الإسلام إلی النجاشی ملک الحبشة: سلام علیک إنی أحمد الله إلیک، الله الذی لا إله إلا هو الملک القدوس السلام المؤمن المهیمن، وأشهد أن عیسی بن مریم روح الله وکلمته ألقاها إلی مریم البتول الطیبة الحصینة، فحملت بعیسی فخلقه الله من روحه کما خلق آدم بیده، وإنی أدعوک وجنودک إلی الله عز وجل، وقد بلغت ونصحت فاقبلوا نصحی، والسلام علی من اتبع الهدی.
رحمان و رحیم الله‌ین آدی ایله. بو نامه الله‌ین رسولو محمددن حبشه پادشاهی نجاشی‌یه‌دیر. سلامت اولدوغوزو اومود ائلیرم و من سنین باره‌نده اللها شکر ائلیرم و حاکم، منزّه، امنیّت وئرن و بنده‌لرینه موغایات اولان الله‌ی شاهد توتورام کی عیسی، عفیف و بتول مریمین وجودوندا یئرلشن الله‌ین روحو و اراده‌سیدیر. او (مریم) حامله اولدو، الله عیسی‌نی اؤز روحی ایله یاراتدی آدمی اؤز الی ایله یاراتدیغی کیمی. من سنی شریکسیز تک اللها و اوندان اطاعته و منه تابع اولماغا و من گتیردیغیم دینه ایمان گتیرمگه چاغیریرام. من الله‌ین گؤندرمیشی‌یم. سنی و قوشونلارینی جل و جلاله اللها دوغرو چاغیریرام. دعوتیمی چاتدیریب نصیحت ائله‌دیم. نصیحتیمی قبول ائله‌یین. حقین هدایتینه تابع اولانا سلام اولسون».
نجاشی نامه‌نی اوخویاندا، اونو گؤزونه قویوب احترامینان تختدن آشاغی یئنیب تورپاقدا اوتوردو. سونرا عاجدان بیر صاندیق دوزلدیب نامه‌نی اونا قویوب دئدی: «بو نامه حبشه‌ده اولدوغو گونه قدر اونون اهلی سعادتلی اولاجاق». سونرا پیغمبره محبتلی جواب یازدی. نجاشی مدینه‌یه چوخلو هدیه‌لر گؤندریب او حضرتین دانیشیق، اوتوروشوق، غذا یئمگینی و آیری رسالت علامتلرینی گؤرمگی اوچون نصرانی عالملردن 30 نفر گؤندردی. اونلارا دئدی: « حضرتین دانیشیغینا، اوتوروشوغونا، مشربینه و مصلی‌سینا باخین، گؤرون او، جبارلار و پادشاهلار طرزینده‌دیر یوخسا یوخ. اونلار مدینه‌یه گلنده حضرت اونلاری اسلاما چاغیریب اونلارا قرآندان حضرت مریم (س) باره‌ده اوخودو. اونلار قرآنی ائشیدنده آغلادیلار. ایمان گتیرندن سونرا نجاشی‌نین یانینا قاییتدیلار. نجاشی‌نین ایمان گتیرمه‌سی دئییلیب آما حبشه جماعتی‌نین قورخوسوندان اسلامینی اونلارا بللی ائله‌مه‌دی.
مصر پادشاهی‌نین آدی «جریج ابن مینا» و یا «جریج ابن متی» و لقبی مُقوقس ایدی. پیغمبرین نامه‌سی بئله ایدی:
بسم الله الرحمن الرحیم. من محمد رسول الإسلام إلی المقوقس عظیم القبط: سلام علی من اتبع الهدی، أما بعد فإنی أدعوک بدعوة الإسلام، أسلم تسلم یؤتک الله أجرک مرتین ﴿قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَی کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ﴾ (آل عمران : 64).
«مهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین گؤندرمیشی محمددن قبطین بؤیوگو مقوقسا. هدایته تابع اولانا سلام اولسون. آما سونرا من سنی اسلاما چاغیریرام. اسلام گتیر آماندا اول. اسلام گتیرسن الله سنه ایکی اجر وئره‌جک». «دئ گینن ائی کتاب اهلی بیز ایله سیزین آرازدا مساوی و قبول اولموش سؤزه دوغرو گلین: الله‌دان باشقاسینی عبادت ائتمیریک و اونا هئچ نه‌یی شریک توتموروق. بیزیلرین بعضیسی‌نین بعضیسی الله‌دان باشقاسینی معبود بیلمیرلر. پس اوز چئویرسز الله مسلمانلارا بویورار: «سیز دئیین بیز شهادت وئریریک کی بیز مسلمانیق».
بو نامه‌نی «حاطب بن ابی بَلتَعه» مقوقسون اسکندریه‌ده‌کی قصرینه آپاردی. حاطب مقوقسون قصرینه گیرندن سونرا نامه‌نی اوزاقدان گؤرستدی. مقوقس اونو حضورونا چاغیریب نامه‌نی اوخویاندان سونرا دئدی: «پیغمبر اولدوغو تقدیرده نییه اونونلا مخالف اولان حتی اونو مکه‌دن ائشیگه اوتوردوکلری قومونو، گرفتار اولمالاری اوچون نفرین ائله‌میر؟» بو سؤزو ایکی دفعه دئدی. حاطب دئدی: «عیسی بن مریمین پیغمبر اولدوغونا اینانمیرسان؟ پس نییه اونون قومو اونو توتاندا و اؤلدورلمه‌سینه آز قالاندا اونلارین هلاک اولماسی اوچون اونلاری نفرین ائله‌مه‌دی. و نهایتده الله اونو جماعتین ایچیندن گؤتوردو؟» مقوقس دئدی: «احسن سنه. سن حکیم طرفیندن گلمیش حکیمسن». حاطب اونو یقینلی سؤزلر و دلیللر ایله اسلاما چاغیراندان سونرا مقوقس دئدی: «پیغمبرین دینی باره‌ده دوشوندوم و پیس شئیه چاغیردیغینی و یاخشی شئیدن منع ائله‌دیگینی گؤرمه‌دیم. اوندا رسالت علامتی گؤردوم و مسلمان اولماق و اونا تابع اولماق باره‌ده دوشونه‌جگم». سونرا حضرتین جوابیندا بئله یازدی: «رحمن و رحیم الله‌ین آدی ایله قبطین حاکمی مقوقسدان محمد بن عبدالله‌ا. سنه سلام اولسون. نامه‌نی اوخودوم. سؤزونو و اونا چاغیردیغینی آنلادیم، خاتم پیغمبرین گله‌جگینی بیلمیشم، اونون شامدان مبعوث اولدوغونو گمان ائلیردیم. گؤندردیگینه احترام ائتدیم. قبط ایچینده بؤیوک موقعیتلری اولان ایکی کنیزی و مصر قباطی‌سیندن بیر آز پالتار و مینمگیز اوچون بیر قاطر سیزه گؤندردیم. سلام اولسون سیزه». او بوندان آرتیق یازمادی و مسلمان اولمادی. حضرت پیغمبر (ص) اونون نامه‌سینی اوخویاندان سونرا بویوردو: «خبیث، حکومتی‌نین الدن گئتمه قورخوسوندان ایمان گتیرمه‌دی. بیر حالدا کی حکومتی‌نین بقاسی یوخدور».
نامه بئله‌دیر:
بسم الله الرحمن الرحیم، من محمد رسول الله إلی المنذر بن ساوی، سلام علیک، فإنی أحمد إلیک الله الذی لا إله إلا هو، وأشهد أن لا إله إلا الله، وأن محمداً عبده ورسوله. أما بعد: فإنی أذکرک الله عز وجل، فإنه من ینصح فإنما ینصح لنفسه، ومن یطع رسلی ویتبع أمرهم فقد أطاعنی، ومن ینصح لهم فقد نصح لی، وإنّ رسلی قد أثنوا علیک خیراً، وإنی قد شفعتُکَ فی قومکَ، فاترکْ للمسلمین ما أسلموا علیه، وعفوتُ عن أهل الذنوب فاقبل منهم، وإنک مهما تصلح، فلن نعزلکَ عن عملک، ومن أقام علی یهودیة أو مجوسیة فعلیه الجزیة
«باغیشلایان مهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین رسولو محمددن منذر بن ساوی‌یه. سنه سلام اولسون. سنین اوچون اوندن غیری معبود اولمایان اللها شکر ائلیرم. بیر الله‌دان باشقا الله‌ین اولمادیغینا و محمدین اونون بنده‌سی و رسولو اولدوغونا شهادت وئریرم. آما سونرا، من، جل جلاله الله‌ی سنین یادینا سالیرام، البته هر کس خیرخواهلیق ائله‌یه اؤزونه خیرخواهلیق ائله‌ییب. هر کس منیم گؤندردیکلریمدن تبعیت ائله‌یه مندن اطاعت ائله‌میش اولوب و هر کس اونلارا خیرخواهلیق ائله‌یه منه خیرخواهلیق ائله‌میش اولوب. منیم گؤندردیکلریم سنه خیر ثنا گؤندریرلر و من سنی قوموندا شفاعت ائله‌دیم. مسلمانلار اوچون تسلیم اولدوقلارینی بوراخ. گناه اهلینی باغیشلادیم پس اونلاردان قبول ائله. سن هر نه قدر ده اصلاح ائله‌سن سنی مقامیندان عزل ائتمیه‌جگیک و هر کس یهود و مجوس دینینده قالسا جزیه وئرمه‌لیدیر.
5. پیغمبرین حارث بن شَمر غسّانی‌یه یازدیغی نامه
حارث بن شَمر غسّانی روم قیصری طرفیندن دمشق حاکمی ایدی. بو نامه‌نی «شباع بن وهب اَسدی» حارثه آپاردی. رسول الله اونا یازمیشدی:
«بسم الله الرحمن الرحیم، من محمد رسول الله (ص) الی الحارث بن ابی شمر، سلام علی من اتبع الهدی و آمن و صدق و انی ادعوک ان تؤمن بالله وحده لاشریک له و یبقی لک ملکک».
«باغیشلایان و مهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین گؤندرمیشی محمدنحارث بن ابی شمره. هدایته تابع اولانا، ایمان گتیرنه و صادق اولانا سلام اولسون. من سنی تایسیز اللها ایمان گتیرمگه چاغیریرام کی پادشاهلیغین یئرینده قالسین».
6. پیغمبرین یمامه حاکمی، هوذه بن علی حنفی‌یه یازدیغی نامه
نامه‌نی «سلیط بن قیس بن عمر انصاری» هوذه‌یه آپاردی. پیغمبرین نامه‌سی بئله ایدی:
«بسم الله الرحمن الرحیم، من محمد رسول الله (ص) الی هوذة بن علی، سلام علی من اتبع الهدی و اعلم دینی سیظهر الی منتهی الخف و العافر فاسلم تسلم و اجعل لک ما تحت یدیک»
باغیشلایان و مهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین گؤندرمیشی محمددن هوذه بن علی‌یه. هدایته تابع اولانا سلام اولسون. بیل گینن منیم دینیم تئزلیکجه غالب اولاجاق و آت و دوه آیاغی چاتان یئره قدر یاییلاجاق. اسلام گتیر و الینده اولان (حکومتین) الینده قالسین.
او پیغمبرین جوابیندا او حضرتدن اونو اؤزونه خلیفه سئچماغی ایسته‌دی. حضرت اونون ایستگینی قبول ائله‌مه‌ییب بویوردو: «مندن بیر تیکه یئر ده ایسته‌سه وئرمه‌رم. اؤزو و حکومته باده گئتسین».
او دا ایمان گتیرمه‌دی و هجرتین سککیزینجی ایلینده اؤلدو.
منبع‌لر:
صالح بن عواد المغامسی- الأیام النظرة و السیرة العطرة لرسولنا (ص)- جلد 1
السیوطی- الخصائص الکبری- جلد 2
سید علی اکبر قرشی- هجرتدن رحلته
نورالدین الحلبی- السیرة الحلبیه- جلد 3
شمس شامی- سبل الهدی و الرشاد- جلد 11
ـ «مکاتیب الرسول» تالیف علی احمدی
ـ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج 1 ص 258
ـ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج 2 ص77
ـ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج 2 ص 88
ـ ابن هشام، السیره النبویه، ج 1 ص 69؛ علی بن برهان الدین حلبی، السیره الحلبیه، ج 3 ص 246
ـ تاریخ طبری، ج 1، ص 297
ـ ابن اثیر، الکامل فی‌التاریخ، ج 2 ص 145
ـ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج 1 ص 260
ـ بلاذری فتوح البلدان، ص 97؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج 1 ص 261
ـ حلبی ـ السیره الحلبیه ـ جلد 3
ـ موسوی ـ نبی‌الرحمه ـ جلد 1
2باخيش