كؤچوروب اویغونلاشدیران:
بولاق
شهرین هر یئرینده توپا-توپا آداملار واردی. اونلار سئوینیر، آتیلیب-دوشور، بیر-بیرینی قوجاقلاییب تبریك ائدیردیلر. ائله بیل اونلاری هلیكوپترله یاپیشقان محلول كیمی گؤیدن یئره توللاییبلار، گونشین آلتیندا قالیب قورویاندان سونرا یاپیشدیقلاری یئردن قوپوبلار.كوچهلر سینیق بطریلر، پیوه بانكالاری بوش سیگار قوتولاری، گونهباخان دنهلرینین قابیقلاری ایله دولو ایدی. كیم آغزینی آچیردی ایچیندن سؤز هورراسی تؤكولوردو. آداملار بیر-بیرینین اوزونه توپوره-توپوره دانیشیردیلار. یوخ، اونلار بونو قصداً ائتمیردی، سادهجه، سئویندیكلریندن توپورجك ایفادهلردن قاباق ائشیه چیخیردی. اما بیری ده الینی آتیب اوزونو سیلمیردی، یادا الینی او بیریسینین اوزونه آتیب اونا «آدام بالاسی كیمی دانیش» دئمیردی.ائله هامی فیزیكی اولاراق آدام بالاسی ایدی. هامی فیزیكی اولاراق آدام بالاسینا چئوریلمیشدی. اونلار دوشونوردولر كی، داها ایت كیمی هورمهیهجك، آت كیمی كیشنهمهیهجك، دوووز كیمی میریلدامایاجاقلار. دوزدو، میدانا ایت كیمی، آت كیمی، دوووز كیمی گلنلر ده واردی. آدام بالاسینا چئوریلَن آداملار اونلارین قاباق آیاقلارینی دهییشن اللریندن توتوب یوخاری قالدیریر، باشلارینی سیغاللاییب، آنلاتمایا چالیشیردیلار كی، داها او گونلر آرخادا قالدی.قارنی بورنونا دهیَن كیشی یئنیجه آداما چئوریلهنلرین آراسیندان چیخیب الینده توتدوغو بطرینی باشینا وورا-وورا «او گونلر آرخادا قالدی»یا ریتم توتماغا باشلادی. بو كیشی هامینین یئرینه دانیشا-دانیشا اویناییردی، اوینایا-اوینایا اوخویوردو. آرادا دومبالاق دا آشدی. او قدر جوشا گلدی كی، آریقلیغیندان بوستان مترسكینه اوخشایان بیرینین یاخاسیندان توتوب آغزینا ضَربله كلله ووردو. بوستان مترسكینین قاباق دیشلریدن بیری قیریلدی، آلت دوداغی جیریلدی، بورنوندان قان آچیلدی. اما نه اولسون، دئ، بو بدبخت جیققیرینی چیخاردیمی؟.. ننهم دئمیش، آ توبه... عكسینه، هیریلداماغا باشلادی. سئوینجین گوجو او قدر بؤیوك ایدی كی، ضربهلر، آغریلار اونون آیاغینین توزو دا اولا بیلمزدی. یارالی مترسك جیریلمیش دوداغینی آزجا سییرتمیشدی كی، جاماعات اوغولداماغا باشلادی. «هوررا»، «دؤزولو كیشیلره عشق اولسون» شوعارلاری میدانی سیلكهلهدی.سونرا آداملار توپا-توپا اورا-بورا قاچماغا باشلادیلار. آرالاریندا اوچانلار دا اولدو. اوچدولار-اوچدولار، هوندور بینانین دامینا قونوب، بیر آغیزدان قیشقیردیلار: «او گونلر آرخادا قالیب».كیمسه اورتایا تكلیف ده توللادی. اؤلكهنین آدی «او گونلر آرخادا قالیب» اولسون. اول آرایا سوكوت چؤكدو. بو دفعه ده ایلك اولاراق میدانا همین كلله چیخدی. دئدی كی، مومكون دئییل. اؤلكهنین آدینی دَییشمهیه احتیاج یوخدو. سببینی ده بئله آنلاتدی كی، اؤلكهنین ایندیكی آدی پوئتیكدی. بو آدا شعرلر یازماق، ماهنیلار بستهلهمك، مئیخانالار دئمك اعلا یاراشیر. اونا یئربهیئردن دستك وئردیلر. خور باشلادی:-هله گؤرهجهییمیز گونلر قاباقدادی. آغساققالیمیزی، آغبیرچهییمیزی سئچهجهییك، اونلارین شنینه شعرلر دئیهجهییك، نغمهلر اوخویاجاغیق. تلویزیونلاریمیز، قزئتهلریمیز اولاجاق، اؤز دیلیمیزده دانیشاجاغیق، اؤز دینیمیزده اؤلهجییك. بوندان سونرا دئیهجهییك، گولهجهییك، یئیهجهییك، ایچهجهییك. كئف ائدهجهییك.سونونجو ایفاده - «كئف ائدهجهییك » ائله گورولتولو سسلهندی كی، بایاقدان آغاجین آلتیندا یاتان اللی-اللیبئش یاشلاریندا كیشی باشینی قالدیریب، آلچاق سسله بیرجه بونو دئیه بیلدی:-ائله او پیسدی كی، هامیمیز كئف ائلهمیی دوشونوروك.والسلام. كیشینی یوخا چیخاردیلار. بوستان مترسكینه كلله آتدیغی اوچون «كلله» لقبی قازانان آدام آغاجین آلتینداكی همجینسینه هوجوم ائتدی. اونون قارشیسیندا دیزلرینی یئره قویوب، جمعی بیر كلله ووردو. دئیهسن، كیشی ائله بو كللهدن كئچیندی. اؤلونون اوستونه قاریشقا كیمی دولوشدولار. دیدیك-دیدیك ائدیب، كیشینی یوخا چیخاردیلار. سانكی بئله بیر آدام یئرلی-دیبلی اولماییب.ایرمی ایل كئچدی. كلله قوجالیب اؤلدو، بوستان مترسكی ایتكین دوشدو. قافییهسی «جان» اولان شعرلر ایتدن، آتدان، دوووزدان آداما چئوریلهنلرین قانلا باشلایان حكایهسینه نقطه قویدو. آداملار یئنه كوچهلره چیخدیلار. هامینین قوجاغیندا باشی بدنیندن یئكه ایرمی یاشلی اوشاق واردی. اوشاغین بوینوندان اعلان آسیلمیشدی. اوستونده یاری كیریل، یاری لاتین حرفلری ایله یازیلمیشدی:«ساتیلیر».دوربین چیینینده ساققالی آغارمیش كیشی باشی بدهنیندن بؤیوك اولان و ایرمی یاشا چاتمالارینا باخمایاراق، هله ده یئریه بیلمهیَن بو اوشاقلارین هامیسینی تانیییردی. ایرمی ایل اول باخ ائله بو دوربین ایله اونلارین دونیایا نئجه گلدییینی لئنته آلمیشدی. او، ایندی ده اؤز ایشینده ایدی. بیردن دوربینه آداملارین قوجاقلاریندان اوشاقلارینی گؤتوروب، اونلارین یئرینه همین قوجاقلارا كاغیذ پوللار باسان بیر نفر توش گلدی. ساققالی آغ كیشی اونو ایزلهمهیه باشلادی. بو آدام اوشاقلاری قوجاقلاردان گؤتوروب، الیندهكی توربالارا دولدوروردو. هر توربایا بئش اوشاق یئرلهشیردی. ائله كی، توربالار دولدو، آغیزلارینی باغلاییردی. آرالاریندا مسافت اولماق شرطی ایله اطراف بئله توربالارلا دولو ایدی. اوشاق ییغان ایشینی بیتیرهن كیمی، میدانا یوك ماشینلاری گلدی. ماشینلار معاصر دؤورون استحصالی اولسادا، اونلاردان دوشهنلر معاصر آداملارا اوخشامیردیلار. بویلاری تخمیناً اوچ مئتر اولان مخلوقلارین باشلاریدا بوینوزلاری، آرخالاریندا قویروقلاری واردی. تكجه اللری و آیاقلاری گؤرونوردو. باشقا اعضالارین یئرینده گؤزه هئچ نه دیمیردی. اونلار بیر گؤز قیرپیمیندا توربالاری ماشینلارا یوكلهییب، ائله یوخا چیخدیلار كی، حتی دوربینه دوشمهدیلر.میدان بوشالدی. قوجاقلاری بوشالان آداملار بیر آغیزدان دریندن نفس آلدیلار.شهرین هر یئرینده توپا-توپا آداملار واردی. اونلار سئوینیر، آتیلیب-دوشور، بیر-بیرینی قوجاقلاییب تبریك ائدیردیلر. ائلهبیل اونلاری هلیكوپتر یاپیشقان محلول كیمی گؤیدن یئره توللاییبلار، گونشین آلتیندا قالیب قورویاندان سونرا یاپیشدیقلاری یئردن قوپوبلار.ساققالی آغ كیشی دوربینی سؤندوردو. ائله چیینیندهجه ایرمی ایل اول دیدیك-دیدیك ائدیلیب یوخا چیخان كیشینین اوتوردوغو آغاجین آلتینا گدی. دیدیك-دیدیك ائدیلهن كیشینین نئجه یوخا چیخدیغینی عكس ائتدیرهن اؤزو چكدیی تصویره بو ایللر عرضینده دفعهلرله باخمیشدی. اونون هانسی جملهدن سونرا دیدیلدیینی بیلیردی. غیری-ایختیاری، بلكه ده ایختیاری همین جملهنی تكرار ائتدی: "ائله او پیسدی كی، هامیمیز كئف ائلهمهیی دوشونوروك». باشینی قالدیراندا آداملارین اونا قارشی هوجوما كئچدییینی گؤردو. دوربینی ایشه سالیب، آغاجین الی چاتان بوداغیندان آسدی.اونو دا دیدیك-دیدیك ائدیب یوخا چیخاردیلار. حادثه دوربینین یادداشینا كؤدو. او یادداش كیمینسه الیندهدی. آختاران یوخدو دئیه هله كی، تاپیلمیر.
Azadlığını satanlar - HEKAYƏ
Küçələr sınıq butulkalar, pivə bankaları boş
siqaret qutuları, günəbaxan tumlarının qabıqları ilə dolu idi. Kim ağzını
açırdı içindən söz horrası tökülürdü. Adamlar bir-birinin üzünə tüpürə-tüpürə
danışırdılar. Yox, onlar bunu qəsdən etmirdi, sadəcə, sevindiklərindən tüpürcək
ifadələrdən qabaq bayıra çıxırdı. Amma biri də əlini atıb üzünü silmirdi, yaxud
əlini o birisinin üzünə atıb ona "adam balası kimi danış” demirdi.
Elə hamı fiziki olaraq adam balası idi. Hamı
fiziki olaraq adam balasına çevrilmişdi. Onlar düşünürdülər ki, daha it kimi
hürməyəcək, at kimi kişnəməyəcək, donuz kimi mırıldamayacaqlar. Düzdü, meydana
it kimi, at kimi, donuz kimi gələnlər də vardı. Adam balasına çevrilən adamlar
onların qabaq ayaqlarını əvəz edən əllərindən tutub yuxarı qaldırır, başlarını
sığallaylb, izah etməyə çalışırdılar ki, daha o günlər arxada qaldı.
Qarnı burnuna dəyən kişi yenicə adama çevrilənlərin
arasından çıxıb əlində tutduğu butulkanı başına vura-vura "o günlər arxada
qaldı”ya ritm tutmağa başladı. Bu kişi hamının əvəzinə danışa-danışa oynayırdı,
oynaya-oynaya oxuyurdu. Arada dombalaq da aşdı. O qədər cuşa gəldi ki,
arıqlığından bostan müqəvvasına oxşayan birinin yaxasından tutub ağzına zərblə
kəllə vurdu. Bostan Müqəvvasının qabaq dişlərindən biri qırıldı, alt dodağı
cırıldı, burnundan qan açıldı. Amma nə olsun, de, bu bədbəxt cınqırını
çıxardımı?.. Nənəm demiş, a tövbə... Əksinə, hırıldamağa başladı. Sevincin gücü
o qədər böyük idi ki, zərbələr, ağrılar onun ayağının tozu da ola bilməzdi.
Yaralı Müqəvva cırılmış dodağını azca səyirtmişdi ki, camaat uğuldamağa başladı.
"Ura”, "Dözümlü kişilərə eşq olsun” şüarları meydanı silkələdi.
Sonra adamlar topa-topa ora-bura qaçmağa
başladılar. Aralarında uçanlar da oldu. Uçdular-uçdular, hündür binanın damına
qonub, bir ağızdan qışqırdılar: "O günlər arxada qalıb”.
Kimsə ortaya təklif də tulladı. Ölkənin adı
"O günlər arxada qalıb” olsun. Əvvəl araya süküt çökdü. Bu dəfə də ilk
olaraq meydana həmin Kəllə çıxdı. Dedi ki, mümkün deyil. Ölkənin adını dəyişməyə
ehtiyac yoxdu. Səbəbini də belə izah etdi ki, ölkənin indiki adı poetikdi. Bu
ada şeirlər yazmaq, mahnılar bəstələmək, meyxanalar demək əla yaraşır. Ona yerbəyerdən
dəstək verdilər. Xor başladı:
-Hələ görəcəyimiz günlər qabaqdadı.
Ağsaqqalımızı, ağbirçəyimizi seçəcəyik, onların şəninə şeirlər deyəcəyik, nəğmələr
oxuyacağıq. Televiziyalarımız, qəzetlərimiz olacaq, öz dilimizdə danışacağıq,
öz dinimizdə öləcəyik. Bundan sonra deyəcəyik, güləcəyik, yeyəcəyik, içəcəyik.
Kef edəcəyik.
Sonuncu ifadə - "kef edəcəyik” elə
gurultulu səsləndi ki, bayaqdan ağacın altında yatan 50-55 yaşlarında kişi
başını qaldırıb, alçaq səsələ bircə bunu deyə bildi:
-Elə o pisdi ki, hamımız kef eləməyi
düşünürük.
Vəssalam. Kişini yoxa çıxardılar. Bostan Müqəvvasına
kəllə atdığ üçün "Kəllə” ləqəbi qazanan adam ağacın altındakı həmcinsinə
hücum etdi. Onun qarşısında dizlərini yerə qoyub, cəmi bir kəllə vurdu. Deyəsən,
kişi elə bu kəllədən keçindi. Ölünün üstünə qarışqa kimi doluşdular.
Didik-didik edib, kişini yoxa çıxardılar. Sanki belə bir adam yerli-dibli
olmayıb.
20 il keçdi. Kəllə qocalıb öldü, Bostan Müqəvvası
itkin düşdü. Qafiyəsi "can” olan şeirlər itdən, atdan, donuzdan adama
çevrilənlərin qanla başlayan hekayətinə nöqtə qoydu. Adamlar yenə küçələrə
çıxdılar. Hamının qucağında başı bədənindən yekə 20 yaşlı uşaq vardı. Uşağın
boynundan elan asılmışdı. Üstündə yarı kiril, yarı latın hərfləri ilə
yazılmışdı:
"Satılır”.
Kamera çiynində saqqalı ağarmış kişi başı bədənindən
böyük olan və 20 yaşa çatmalarına baxmayaraq, hələ də yeriyə bilməyən bu
uşaqların hamısını tanıyırdı. 20 il əvvəl bax elə bu kamera ilə onların dünyaya
necə gəldiyini lentə almışdı. O, indi də öz işində idi. Birdən kameraya
adamların qucaqlarından uşaqlarını götürüb, onların yerinə həmin qucaqlara
kağız pullar basan bir nəfər tuş gəldi. Saqqalı ağ kişi onu izləməyə başladı.
Bu adam uşaqları qucaqlardan götürüb, əlindəki torbalara doldururdu. Hər
torbaya 5 uşaq yerləşirdi. Elə ki, torbalar doldu, ağzılarını bağlayırdı.
Aralarında məsafə olmaq şərti ilə ətraf belə torbalarla dolu idi. Uşaq yığan
işini bitirən kimi, meydana yük maşınları gəldi. Maşınlar müasir dövrün
istehsalı olsa da, onlardan düşənlər müasir adamlara oxşamırdılar. Boyları təxminən
3 metr olan məxluqların başlarında buynuzları, arxalarında quyruqları vardı. Təkcə
əlləri və ayaqları görünürdü. Başqa əzaların yerində gözə heç nə dəymirdi.
Onlar bir göz qırpımında torbaları maşınlara yükləyib, elə yoxa çıxdılar ki, hətta
kameraya düşmədilər.
Meydan boşaldı. Qucaqları boşalan adamlar bir
ağızdan dərindən nəfəs aldılar.
Şəhərin hər yerində topa-topa adamlar
vardı.Onlar sevinir, atılıb-düşür, bir-birini qucaqlayıb təbrik edirdilər. Elə
bil onları vertalyotla yapışqan məhlul kimi göydən yerə tullayıblar, günəşin
altında qalıb quruyandan sonra yapışdıqları yerdən qopublar.
Saqqalı ağ kişi kameranı söndürdü. Elə
çiynindəcə 20 il əvvəl didik-didik edilib yoxa çıxan kişinin oturduğu ağacın
altına gəldi. Didik-didik edilən kişinin necə yoxa çıxdığını əks etdirən özü çəkdiyi
görüntüyə bu illər ərzində dəfələrlə baxmışdı. Onun hansı cümlədən sonra
didildiyini bilirdi. Qeyri-ixtiyari, bəlkə də ixtiyari həmin cümləni təkrar
etdi: "Elə o pisdi ki, hamımız kef eləməyi düşünürük”. Başını qaldıranda
adamların ona qarşı hücüma keçdiyini gördü. Kameranı işə salıb, ağacın əli
çatan budağından asdı.
Onu da didik-didik edib yoxa çıxardılar.
Hadisə kameranın yaddaşına köçdü. O yaddaş kiminsə əlindədi. Axtaran yoxdu deyə
hələ ki, tapılmır.
İmza: Ceyhun Musaoğlu